Μελέτη του προβλήματος των αφλατοξινών σε κελυφωτά φιστίκια

Abstract

Η παρούσα μελέτη ασχολείται με τη μόλυνση των ελληνικών κελυφωτών φιστικιών με αφλατοξίνη και πραγματοποιήθηκε σε όλες τις φάσεις παραγωγής: από την αρχή της ωρίμανσης μέχρι και την αποθήκευση. Σκοπός της μελέτης ήταν να προσδιοριστεί το στάδιο που παράγεται η αφλατοξίνη, πώς εξελίσεται η μόλυνση κατά τη διάρκεια των σταδίων παραγωγής και επεξεργασίας, κάτω από ποιες συνθήκες και ποιες πρακτικές, με απώτερο στόχο να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα πριν ή/και μετά τη συγκομιδή, ώστε να μειωθεί η συγκέντρωση αφλατοξίνης στο τελικό προϊόν στα αποδεκτά όρια. Για τον παραπάνω σκοπό, επιλέγησαν 4 πειραματικοί φιστικεώνες, σημάνθηκαν 20 δένδρα από κάθε αγρό και συλλέχθηκαν 5 δείγματα για ανάλυση αφλατοξίνης. Η πρώτη δειγματοληψία παραγματοποιήθηκε στις 31-7-09 όταν οι καρποί ήταν στην αρχή της ωρίμανσης, η δεύτερη έγινε στην ωρίμανση στις 13-8-09, η τρίτη στη συγκομιδή (20-30 Αυγούστου ανάλογα με την ημερομηνία συγκομιδής που όρισε ο κάθε παραγωγός) και οι δύο τελευταίες στην ξήρανση και στην αποθήκευση (45 ημέρες μετά την ξήρανση). Σε κάθε δειγματοληψία, εκτός από το παραπάνω δείγμα συλλέχθηκε ένα επιπλέον δείγμα 30 τυχαίων καρπών για ανίχνευση αφλατοξίνης και απομόνωσης/ταυτοποίησης μυκήτων τοποθετώντας τους σε τριβλίο σε εκλεκτικό θρεπτικό υπόστρωμα. Από τα 3 πρώτα στάδια συλλέχθηκαν 30 εξωτερικά άθικτοι, υγιείς καρποί και 30 προβληματικοί καρποί με εμφανή προσβολή από έντομα, με μεταχρωματισμούς, μαύροι με εξωτερικά κακή εικόνα. Επιπλέον, στα 2 από τα 4 κτήματα πραγματοποιήθηκε μία δοκιμαστική εφαρμογή με διάλυμα NaCl 25% και 35% μετά την αποφλοίωση και πριν την ξήρανση. Σκοπός αυτής της εφαρμογής ήταν να ερευνηθεί τυχόν επίδραση στην παραγωγή αφλατοξίνης και την τελική συγκέντρωση. Σε όλα τα στάδια, η δειγματοληψία πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τον Κανονισμό EΚ 401/2006 23-2-06. Η ανάλυση αφλατοξίνης έγινε με τη χρήση HPLC σύμφωνα με τις επίσημες μεθόδους του AOAC. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων έδειξαν ότι το πιο κρίσιμο στάδιο για την παραγωγή αφλατοξίνης είναι η ωρίμανση λόγω του ότι ήταν το πρώτο στάδιο που ανιχνεύθηκε αφλατοξίνη πάνω από τα επιτρεπτά όρια σε όλους τους πειραματικούς αγρούς. Στη συγκομιδή, η συγκέντρωση αφλατοξίνης ήταν ακόμα υψηλότερη. Μετά τη συγκομιδή, οι διαφορές μεταξύ των φιστικεώνων ως προς την ποσότητα αφλατοξίνης εξαρτώνταν κυρίως από την ποσότητα της αφλατοξίνης που είχαν οι καρποί πριν τη συγκομιδή, την μέθοδο αποξήρανσης και τις συνθήκες αποθήκευσης. Τα αποτελέσματα από τις απομονώσεις των μυκήτων έδειξαν ότι στο πρώτο στάδιο (αρχή ωρίμανσης) ο A.flavus ταυτοποιήθηκε μόνο στο δείγμα των προβληματικών καρπών. Στα επόμενα στάδια άρχισε να απομονώνεται και στους εξωτερικά υγιείς καρπούς. Η ανάλυση αφλατοξίνης των δειγμάτων με τους προβληματικούς καρπούς έδειξε πολύ υψηλές ποσότητες της B1 αφλατοξίνης.Όσον αφορά την εφαρμογή του διαλύματος NaCl πριν την ξήρανση, δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των κανονικά αποξηραμένων καρπών και αυτών με την εφαρμογή διαλύματος NaCl ούτε ως προς την παρουσία του A.flavus ούτε στη συγκέντρωση αφλατοξίνης.

The present study concerning aflatoxin contamination of greek pistachios was conducted in all production steps, from field to storage. The aim of the study was to determine the production step that aflatoxin is produced and under which conditions or handling practices so as suitable measures to be taken (pre-harvest or post-harvest) in order for the aflatoxin concentration in the end product to be whithin permitted limits. For this purpose, 4 experimental pistachio orchards were selected with 20 trees each and totally 5 samples were taken from every orchard for aflatoxin analysis. The first sample was taken at early mature stage on 31st July, the second at mature on 13th August, the third at harvest (20th-30th August) and the last two at drying and storage (45 days after drying). An extra sample of 30 nuts was collected in parallel with the previously mentioned samples for both aflatoxin determination and fungal isolation by plating in selective artificial substrate. From the first 3 steps 30 externally healthy, intact nuts and 30 nuts with obvious insect damage or hull discoloration, dark with bad appearance were collected. Furthermore, an application with 25% and 35% sodium chloride solution after dehulling and before drying was tested for its effect in aflatoxin production and concentration. At all stages, sampling procedure was according to Commission Regulation (EC) No 401/2006 of 23rd February 2006. Aflatoxin analysis conducted with HPLC according to AOAC Official Methods. Results showed that the most critical step for aflatoxin production is maturity because it was the first stage that aflatoxin was detected at concentration above the limit. At harvest, aflatoxin concentration was even higher. At post-harvest, aflatoxin contamination varied among orchards depending on the aflatoxin quantity at pre-harvest stage, the drying method and storage condition. The results from fungal isolation showed that at the early mature stage A.flavus occured only in damaged nuts. In the following stages, it was also observed in intact nuts too. Aflatoxin analysis of the samples with damaged nuts showed very high quantities of B1 aflatoxin. No differences either in presence of A.flavus or in aflatoxin concentration were observed among samples with or without salt application before drying.